Tijdlijn

Sinds in de jaren '70 van de vorige eeuw werd begonnen met het graven naar grind in de omgeving van Thorn, zijn veel resten uit de prehistorie naar boven gekomen, waaronder de tanden en kiezen van mammoeten, die 10.000 jaar geleden in deze streken rondliepen.

Ook al staat het zwart op wit, we weten niet precies wanneer Thorn is gesticht. Het jaar 992 wordt genoemd als stichtingsjaar in een valse stichtingsoorkonde. Dit weten we wel: Ansfried is een vrome edelman uit het Heilige Roomse Rijk. In 992 sticht hij met zijn vrouw Hilsondis een dubbelklooster in Thorn. Dochterlief Benedicta wordt de eerste abdis en Thorn staat op de kaart. Tot het Land van Thorn behoorden Thorn, Ittervoort, Haler, Grathem, Stramproy, Baexem, Ell en het huidige Molenbeersel. Ansfried wordt uiteindelijk Bisschop van Utrecht.

Het klooster wordt een wereldlijk stift en gedurende 8 eeuwen maken hoogadellijke dames uit Europa de dienst uit. Deze dames voeren een eigen huishouding onder de vleugels van de abdij. Sommige vertrekken om te trouwen met heren uit de hoogste Europese kringen, andere blijven aan als stiftdame of worden zelfs abdis-vorstin van het stift. De religieuze kunst uit die periode is terug te vinden in de Abdijkerk.

Elke oktober trekt de Brandprocessie weer door de straten van Thorn. Op 10 oktober 1728 woedde in Thorn een grote stadsbrand. De stiftsgebouwen ontkwamen ternauwernood aan de ramp. Als dank besloot het Kapittel om elk jaar een processie te houden. Dit jaar voor de 293-ste keer!

Door de komst van de Franse revolutielegers in 1794 komt er een einde aan de macht van de vrouwen. Ze vertrekken halsoverkop naar het zusterstift in Essen. De Fransen vernietigen het abdijcomplex én het paleis, dat door Cunegonda, de laatste vorstin-abdis nog prachtig was verbouwd. In deze tijd ontstaan ‘de littekens van armoede.’ Hoe dat precies zit, zie je in ons museum. Trouwens… na de Franse overheersing wordt Thorn een Nederlandse gemeente en de Abdijkerk wordt Parochiekerk.

De inwoners van Thorn moeten op zoek naar een andere broodheer. Die vinden ze onder meer ondergronds. In 1960 werkt meer dan een kwart van de Thorner beroepsbevolking in de mijnen in Zuid-Limburg.

Thorn wordt bevrijd door de Belgisch/Luxemburgse Brigade Piron maar niet zonder slag of stoot. De in 1874 door architect Pierre Cuypers gebouwde kerktoren raakt zwaar beschadigd door Duits geschut. De hevige strijd duurt nog tot eind november 1944 en kost behalve aan veel soldaten ook aan diverse inwoners van Thorn nog het leven. In 2019 werd in het museum een tentoonstelling gewijd aan deze tijd onder de titel 'Blieve vertelle'.

Het diepgewortelde muzikale leven in Thorn kent een lange geschiedenis van generatie op generatie. De ‘Bokken en Geiten’ zijn harmonieorkesten van wereldformaat. Bekijk de geschiedenis in ons museum.

Het 3D schilderij ’Portret van Thorn’ toont een impressie van het dorp in de herfst van 1980. Het werk is vervaardigd door de kunstschilder Frans van den Berg en maquettebouwer Theo van der Linden, die het hele dorp minutieus hebben nagebouwd.